Τι είναι η φωνολογική ενημερότητα;
Η φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να μπορεί συνειδητά να διαχειρίζεται και να αναγνωρίζει πως ο λόγος αποτελείται από προτάσεις, λέξεις, συλλαβές και φωνήματα. Να μπορεί να αναγνωρίζει προφορικά τους ήχους που ακούει και αργότερα να τους ταυτίζει με τα σύμβολα του γραπτού λόγου, δηλαδή τα γράμματα.
Για την ολοκλήρωση της φωνολογικής ενημερότητας το παιδί θα πρέπει να αποκτήσει και άλλες δεξιότητες όπως η φωνημική επίγνωση. Η ικανότητα δηλαδή να μπορεί ακούει και να διαχειρίζεται μεμονωμένα τους ήχους π.χ. Η λέξη /γάλα/ αποτελείται από τα φωνήματα Γ-Α-Λ-Α, αν αφαιρέσει το φώνημα /Γ /από την λέξη θα μείνει το /αλα/ κτλ
.
Η φωνολογική ενημερότητα εξελίσσεται σταδιακά και θα πρέπει να ολοκληρωθεί πριν το παιδί ξεκινήσει την Α’ Δημοτικού, έτσι ώστε να κατακτήσει ομαλά την ανάγνωση και τη γραφή!
Γιατί η φωνολογική ενημερότητα είναι σημαντική για την ανάγνωση και τη γραφή;
Για παράδειγμα, αν δεν μπορούμε να ακούσουμε πως η λέξη /γάτα/ και η λέξη /γόμα/ ακούγονται ίδια στην “αρχή” δεν θα καταλάβουμε αργότερα γιατί και τα δύο έχουν ως πρώτο γράμμα το /Γ/. Επίσης, όταν το παιδί θα πρέπει να διαβάσει μια καινούρια λέξη θα πρέπει να γνωρίζει ένα ένα τα φωνήματα έτσι ώστε να τα συνδέσει μεταξύ τους και να διαβάσει ολόκληρη τη λέξη (Γ-Α-Τ-Α → ΓΑΤΑ).
Για να κατακτήσει ένα παιδί τη φωνολογική ενημερότητα, θα πρέπει να είναι σε θέση να βρίσκει λέξεις που ακούγονται ίδιες, να έχουν ίδια ομοιοκαταληξία (π.χ. μπότα και κότα). Να μπορεί να συνθέτει και να χωρίζει λέξεις, δηλαδή να χωρίσει μια λέξη σε συλλαβές και φωνήματα ή ακούγοντας συλλαβές και φωνήματα να καταλάβει ποια λέξη άκουσε (π.χ. Η λέξη κότα, χωρίζεται σε δύο συλλαβές κο-τα ή στα φωνήματα κ-ο-τ-α).
Οι ασκήσεις που επιλέγουμε για τη φωνολογική ενημερότητα είναι πάρα πολλές ανάλογα με τις ικανότητες και τις δυσκολίες του παιδιού, αν δηλαδή δυσκολεύεται σε επίπεδο , φωνήματος, συλλαβή κτλ.
Μιχαηλίδου Φωτεινή
Λογοθεραπεύτρια –Μ.Ed Ειδικής Αγωγής
Κέντρο Ειδικών Θεραπειών “Λογοικόν”